Agroforestry of boslandbouw is een systeem waarbij bomen of struiken op eenzelfde perceel gecombineerd worden met landbouwgewassen. Het systeem combineert het beste van twee werelden. Enerzijds is (her)bebossing belangrijk in de strijd tegen de klimaatverandering, anderzijds brengt boslandbouw de voedselvoorziening niet in het gedrang. OVO heeft samen met lokale partners een dergelijk project opgestart in Senegal, met succes.
interview en artikel door Marc Van de Velde
Smart Mbey, zoals het project heet, wordt uitgerold in enkele gemeenschappen ongeveer 225 km ten noorden van de Senegalese hoofdstad Dakar.
Het omvat meer dan boslandbouw alleen en bestaat eigenlijk uit drie pijlers:
- zonne-energie
- boslandbouw
- en ‘Clean Cooking’
Maar alles begon met zonnepanelen. Björn Macauter, algemeen directeur van Ondernemers voor Ondernemers (OVO) legt uit: “Als we de economische activiteiten willen stimuleren in rurale gebieden, en dat wil OVO, is er uiteraard energie nodig. Maar na enkele field trips en gesprekken met lokale stake holders werd snel duidelijk dat we eerst in de primaire behoeften moeten voorzien, met name drinkbaar water en voedsel. En zo is enkele jaren geleden het project Smart Village opgestart. De bedoeling daarvan was om de dieselpompen die de watertorens in het gebied aansturen te vervangen door een systeem met zonnepanelen. Zo konden we de beschikbaarheid van drinkbaar water nog beter garanderen.
De dieselpompen vielen immers regelmatig uit en de onderhoudskosten waren niet gering. De overschakeling naar het betrouwbaardere zonne-energiesysteem werd betaald met een lening, die werd aangegaan door de plaatselijke bevolking. Omdat ze vanaf dag 1 konden besparen op de maandelijkse kosten, zoals onderhoud en diesel, was er al meteen winst. Na 3 jaar was het systeem van hen.”
Van watertoren naar waterput
Philippe Convents, vrijwilliger bij OVO, was vanaf het begin bij het project betrokken. “Op een bepaald moment werd het water daar geprivatiseerd. De winst die de lokale bevolking maakte met de zonnepanelen ging op die manier verloren. En zo is Smart Mbey opgestart. Het principe bleef hetzelfde, maar niet langer voor watertorens maar voor waterputten. De dieselpompen waarmee water uit de waterputten werd opgepompt, worden vervangen door een systeem met 4 zonnepanelen en een kleine pomp.
De financiering gebeurt via een lening: wij faciliteren leningen van 3000 € voor de overschakeling van diesel naar zonne energie, enkel aan de boeren die bereid zijn om over te stappen op agroforestry. Uiteraard moeten ze aan enkele voorwaarden voldoen. Ze moeten beschikken over minstens 1 ha, omheind met bijvoorbeeld acaciastruiken om geiten en andere dieren buiten te houden en bereid zijn om een combinatie van planten en bomen aan te planten. In eerste instantie zijn dat vooral fruitbomen. Op dit moment doen al 10 producenten aan het project mee.”
Goed nieuws voor de landbouwers is dat ieder van hen gesteund wordt om op te starten met de nodige planten maar nog belangrijker, met de nodige basisopleiding en follow-up.
Samenwerking met lokale partners
Naast OVO zijn ook twee Senegalese partners bij het project betrokken: MEZCOP, Mutuelle d’Epargne et de Crédit de la zone de Potou, en APAF, Association pour la Promotion des Arbres fertilitaires de l’Agroforesterie et la Foresterie. Smart Mbey wordt op de voet gevolgd door Daha Diallo, de lokale vertegenwoordiger van OVO samen met Birane Nguer, die instaat voor de operationele begeleiding . Hij geeft een stand van zaken. ”Tien producenten hebben een financiering gekregen voor de installatie van een pompsysteem dat werkt op zonne-energie, voor de aanplanting van een natuurlijke omheining en landbouwgewassen. Er zijn al meer dan 4000 bomen geplant. Natuurlijk is die omschakeling voor de landbouwers niet eenvoudig. We proberen hen te overtuigen door te voorzien in een opleiding en door te wijzen op belangrijke problemen waarmee ze geconfronteerd worden: de klimaatverandering en de kostprijs van de energie. Ten slotte wil ik ook nog even wijzen op de derde pijler van het project: Clean Cooking. Om te vermijden dat er te veel hout wordt gekapt voor gebruik in kookvuren, hebben we een lokale vakman houtfornuizen laten maken die tot 50% minder hout verbruiken dan de traditionele methode, met minder rook en CO2-uitstoot als resultaat. Er zijn er al 10 verdeeld in een pilootproject, de volgende 15 zijn besteld omdat iedereen werkelijk zeer enthousiast is.”
